Từ ngày 1/1/2026, hộ kinh doanh có thể sẽ phải nộp thuế theo cách tính mới: áp dụng mức 17% trên phần lãi (thu nhập sau khi trừ chi phí) thay vì nộp theo doanh thu như trước. Đề xuất này, theo các chuyên gia, sẽ khiến nhiều hộ kinh doanh phải vận hành gần như doanh nghiệp.
Thay đổi lớn trong cách tính thuế
Theo quy định hiện hành, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm phải nộp thuế thu nhập cá nhân dựa trên doanh thu. Toàn bộ tiền bán hàng, cung ứng dịch vụ đều được tính để xác định thuế phải nộp.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính đang đề xuất bỏ hình thức thuế khoán. Thay vào đó, thuế sẽ được tính trên phần lãi, tức là doanh thu trừ chi phí, với mức 17%. Cách tính này giống như doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện nay đang áp dụng.
Người ủng hộ: Công bằng hơn
Chị Hương Thảo, chủ quán ăn trên phố Ngọc Khánh (Hà Nội), cho rằng thay đổi này hợp lý hơn. “Ai lãi nhiều thì nộp nhiều, ai lãi ít thì nộp ít. Như vậy mới công bằng”, chị nói.
Người lo ngại: Áp lực chứng từ, hóa đơn
Ngược lại, nhiều hộ kinh doanh tỏ ra lo lắng. Chị Ngọc, chủ một cửa hàng ăn ở Cầu Giấy, cho biết: “Trước giờ tôi toàn mua nguyên liệu từ mối quen, không có hóa đơn. Nếu phải chứng minh chi phí thì khó lắm. Không khéo thu nhập tính thuế lại cao hơn cả thuế khoán”.
Việc yêu cầu hộ kinh doanh phải lưu giữ đầy đủ hóa đơn, chứng từ có thể làm chi phí đầu vào tăng, gây thêm áp lực.
Chuyên gia: Cần phân loại theo doanh thu
Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín, nhận định đề xuất của Bộ Tài chính là hợp lý để đồng bộ với luật thuế doanh nghiệp. Tuy nhiên, ông cho rằng cần phân loại hộ kinh doanh theo doanh thu để đảm bảo phù hợp.
- Hộ có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm: nên miễn thuế.
- Hộ trong lĩnh vực sản xuất, nông nghiệp, xây dựng: từ 1–3 tỷ đồng nộp thuế trực tiếp, trên 3 tỷ đồng kê khai như doanh nghiệp.
- Lĩnh vực thương mại, dịch vụ: nếu doanh thu trên 10 tỷ đồng/năm thì bắt buộc kê khai như doanh nghiệp.
Khó khăn trong thực tế
Ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty Kế toán Thuế Keytas, cho rằng việc tính chi phí đầu vào của hộ kinh doanh không hề dễ. Nhiều hộ dựa vào lao động gia đình hoặc mua hàng ngoài chợ, khó có đủ chứng từ. “Với những mô hình này, áp thuế 17% trên lãi gần như không khả thi”, ông nói.
Theo ông, vấn đề không nằm ở việc hộ kinh doanh hay doanh nghiệp, mà là mọi mô hình đều cần thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế. Khi đó, nếu thấy lợi ích rõ ràng, hộ kinh doanh sẽ tự nguyện chuyển đổi thành doanh nghiệp.
Kết luận
Đề xuất áp thuế 17% trên lãi có thể giúp hệ thống thuế công bằng và minh bạch hơn, nhưng đồng thời buộc hộ kinh doanh phải làm quen với cách vận hành chuyên nghiệp như doanh nghiệp. Câu hỏi đặt ra là liệu chính sách mới có khiến hàng triệu hộ kinh doanh nhỏ lẻ rơi vào thế khó, hay trở thành động lực để họ chính thức bước sang “sân chơi” doanh nghiệp?
Danh mục
