Thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự Việt Nam

Thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự

Thủ tục rút gọn lần đầu tiên được quy định trong Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003, đây là một trình tự thủ tục tố tụng đặc biệt nhằm điều tra, truy tố, xét xử nhanh chóng những vụ án ít nghiêm trọng, phạm tội quả tang, nhân thân người phạm tội rõ ràng. Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 đã có những sửa đổi, bổ sung để thủ tục rút gọn được áp dụng rộng rãi hơn trong tố tụng hình sự. Legalzone giới thiệu đến bạn đọc những quy định mới về thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự

Thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự Việt Nam

1. Phạm vi áp dụng thủ tục rút gọn:

Theo điều 318, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 thì thủ tục rút gọn chỉ áp dụng trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm, không áp dụng đối với xét xử phúc thẩm.
Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 đã quy định mở rộng phạm vi áp dụng thủ tục rút gọn đối với cả giai đoạn xét xử phúc thẩm (Điều 455), quy định này sẽ giúp cho thủ tục rút gọn được áp dụng rộng rãi hơn trong thực tiễn xét xử.

2. Điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn:

Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 đã quy định mở rộng hơn điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn, bổ sung thêm trường hợp người phạm tội tự thú về hành vi phạm tội của mình và phải đáp ứng 3 điều kiện còn lại quy định tại khoản 1 Điều 456: Sự việc phạm tội đơn giản, chứng cứ rõ ràng; Tội phạm đã thực hiện là tội phạm ít nghiêm trọng; Người phạm tội có nơi cư trú, lý lịch rõ ràng. Đồng thời điều luật này cũng đã sửa đổi cụm từ “có căn cước, lai lịch rõ ràng” bằng cụm từ “có nơi cư trú, lý lịch rõ ràng” nhằm thống nhất cách hiểu và áp dụng.
Do phạm vi áp dụng thủ tục rút gọn được mở rộng đối với cả xét xử phúc thẩm, nên Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 đã bổ sung quy định mới các điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn trong giai đoạn xét xử phúc thẩm (khoản 2 Điều 456). Theo đó, thủ tục rút gọn được áp dụng trong xét xử phúc thẩm khi có một trong các điều kiện: a. Vụ án đã được áp dụng thủ tục rút gọn trong xét xử sơ thẩm và chỉ có kháng cáo, kháng nghị giảm nhẹ hình phạt hoặc cho bị cáo được hưởng án treo; b. vụ án chưa được áp dụng thủ tục rút gọn trong xét xử sơ thẩm nhưng có đủ 4 điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 456 BLTTHS năm 2015 và chỉ có kháng cáo, kháng nghị giảm nhẹ hình phạt hoặc cho bị cáo được hưởng án treo.

3. Thẩm quyền áp dụng, hủy bỏ thủ tục rút gọn:

Theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2003 thì chỉ có Viện kiểm sát là chủ thể duy nhất có thẩm quyền áp dụng và hủy bỏ thủ tục này trong ba giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử. Quy định như vậy dẫn đến không chủ động và không đề cao trách nhiệm của Cơ quan điều tra, Tòa án trong việc giải quyết vụ án hình sự theo thủ tục rút gọn.
Nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trên, Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 đã quy định theo hướng mở rộng thẩm quyền áp dụng, hủy bỏ thủ tục rút gọn cho cả 3 chủ thể là Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án. Đối với quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Cơ quan điều tra, Tòa án được gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định để kiểm sát việc áp dụng thủ tục rút gọn. Trong trường hợp xét thấy quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Cơ quan điều tra không đúng pháp luật, thì trong thời hạn 24 giờ Viện kiểm sát phải ra quyết định hủy bỏ quyết định áp dụng thủ tục rút gọn và gửi cho Cơ quan điều tra biết. Còn đối với quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Tòa án trong trường hợp không đúng pháp luật thì Viện kiểm sát có quyền kiến nghị với Chánh án Tòa án đã ra quyết định; Chánh án Tòa án phải xem xét, trả lời trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận được kiến nghị của Viện kiểm sát.

4. Thời hạn tạm giam và thời hạn điều tra, truy tố, xét xử

Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã sửa đổi tăng thời hạn điều tra, thời hạn truy tố, thời hạn xét xử, theo đó cùng tăng thời hạn tạm giam cho tương ứng. Cụ thể là thời hạn điều tra và tạm giam trong giai đoạn điều tra là 20 ngày, thời hạn truy tố và tạm giam để truy tố là 5 ngày, thời hạn xét xử sơ thẩm và tạm giam để xét xử sơ thẩm là 17 ngày, thời hạn xét xử phúc thẩm và tạm giam để xét xử phúc thẩm là 22 ngày.

5. Về hoạt động điều tra, truy tố, xét xử

Điều 460, 461, 462 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 quy định về điều tra, quyết định truy tố, chuẩn bị xét xử sơ thẩm theo thủ tục rút gọn về cơ bản không có gì thay đổi nhiều so với Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2003, ngoại trừ quy định bổ sung làm rõ hơn hình thức, nội dung của Quyết định đề nghị truy tố, Quyết định truy tố; bổ sung thêm trong giai đoạn truy tố Viện kiểm sát có thẩm quyền không truy tố bị can và ra quyết định đình chỉ vụ án; quy định rõ hơn về thời hạn phải gửi các quyết định đề nghị truy tố, quyết định truy tố, quyết định đưa vụ án ra xét xử của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án.

Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 cũng đã bổ sung thêm 3 điều (463, 464, 465) để quy định rõ hơn về phiên tòa xét xử sơ thẩm, chuẩn bị xét xử phúc thẩm và phiên tòa xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn. Đó là:

– Về phiên tòa xét xử sơ thẩm: các trình tự, thủ tục khác tại phiên tòa sơ thẩm được thực hiện theo thủ tục chung quy định trong Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, nhưng có điểm đáng chú ý là không có thủ tục nghị án, vì phiên tòa xét xử sơ thẩm do 01 Thẩm phán tiến hành.
          – Về chuẩn bị xét xử phúc thẩm: tại khoản 2 Điều 464 quy định, trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày thụ lý vụ án, Thẩm phán được phân công xét xử ban hành một trong các quyết định: Đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm; đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án. Trường hợp Thẩm phán ban hành quyết định đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm, thì trong thời hạn 7 ngày kể từ ngày ra quyết định, Tòa án phải mở phiên tòa xét xử vụ án.
          – Về phiên tòa xét xử phúc thẩm cũng như phiên tòa xét xử sơ thẩm là không có thủ tục nghị án, vì phiên tòa xét xử phúc thẩm cũng chỉ do 01 Thẩm phán tiến hành.
          Như vậy, có thể thấy Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 đã sửa đổi, bổ sung thêm những quy định mới tiến bộ hơn về thủ tục rút gọn, tạo điều kiện để các cơ quan tiến hành tố tụng đẩy nhanh quá trình xử lý tội phạm trong tình hình mới.

>>>> Xem thêm: thủ tục nhận con nuôi

Trên đây là bài viết về thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự. Liên hệ ngay với Legalzone để được tư vấn và hỗ trợ nhé!