Án lệ và Thực Tiễn Áp Dụng tại Tòa án Việt Nam
Lời Mở Đầu
Án lệ đóng vai trò quan trọng trong hệ thống luật tại Việt Nam, giúp các Tòa án giải quyết các tranh chấp và đưa ra những quyết định công bằng. Ngày 6 tháng 4 năm 2016, Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao đã thông qua và công bố các án lệ đầu tiên, áp dụng từ ngày 1 tháng 6 năm 2016. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về một số án lệ tiêu biểu và thực tiễn áp dụng tại các Tòa án hiện nay.
Án Lệ Tiêu Biểu
Án lệ số 1: Vụ án “Giết người”
Nội dung án lệ số 1 cho biết rằng trong trường hợp có đồng phạm, nếu người chủ mưu chỉ thuê người khác gây thương tích mà không có ý định tước đoạt tính mạng của người bị hại, và người thực hành thực hiện đúng yêu cầu của chủ mưu, thì trách nhiệm hình sự đối với chủ mưu là “Cố ý gây thương tích” dẫu cho nạn nhân có thể chết do các yếu tố ngoài ý muốn của họ.
Án lệ số 2: Vụ án “Tranh chấp đòi lại tài sản”
Án lệ này quy định rằng trong tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất của người Việt Nam định cư ở nước ngoài, Tòa án cần xem xét công sức của người đứng tên nhận chuyển nhượng để chia giá trị quyền sử dụng đất một cách hợp lý.
Án lệ số 3: Vụ án “Ly hôn”
Án lệ số 3 quy định rằng nếu cha mẹ đã cho một cặp vợ chồng quyền sử dụng đất cố định và các bên đã xây dựng nhà trên đó, việc xác nhận quyền sử dụng đất cho cặp vợ chồng là hợp pháp.
Án lệ số 4: Vụ án “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất”
Khi chỉ một bên tham gia ký hợp đồng chuyển nhượng đất, nếu bên còn lại biết và sử dụng tiền từ việc chuyển nhượng nhưng không ký tên trong hợp đồng thì Tòa án cần xem xét rằng bên đó đã đồng ý với hợp đồng chuyển nhượng.
Án lệ số 5: Vụ án “Tranh chấp di sản thừa kế”
Trong tranh chấp di sản thừa kế, nếu có người có công sức đóng góp vào quản lý di sản nhưng không đồng ý chia sẻ, Tòa án cần xem xét công sức của họ khi quyết định chia di sản.
Án lệ số 6: Vụ án “Tranh chấp thừa kế”
Án lệ này quy định rằng nếu có thừa kế sống ở nước ngoài và Tòa án không thể xác định địa chỉ của họ nhưng vẫn xác định được di sản, Tòa sẽ quản lý và chia di sản cho những người sống trong nước, trừ phần tài sản của những người không xác định được địa chỉ.
Thực Tiễn Áp Dụng Án Lệ
Ngày 11 tháng 7 năm 2017, Tòa án Nhân dân tối cao đã ban hành Công văn số 146/TANDTC-PC, hướng dẫn về việc viện dẫn và áp dụng án lệ trong xét xử. Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao nhấn mạnh rằng việc áp dụng án lệ phải tuân thủ đúng quy trình đã được quy định.
Theo ghi nhận, tỷ lệ các bản án viện dẫn án lệ ở hiện tại vẫn còn thấp. Điều này không chỉ là do tình hình thực tiễn mà còn vì Thẩm phán chưa mạnh dạn viện dẫn và áp dụng án lệ trong các quyết định của mình. Phần lớn các vụ việc tranh chấp có thể có những yếu tố tương tự để viện dẫn án lệ nhưng lại không được phân tích một cách sâu sắc trong các bản án.
Đề Xuất Cải Thiện
Để tăng cường việc áp dụng án lệ trong hỗ trợ hệ thống luật tại Việt Nam, các Thẩm phán cần mạnh dạn hơn trong việc viện dẫn án lệ khi có những điểm tương đồng. Việc áp dụng án lệ không chỉ giúp tạo ra sự đồng nhất trong xét xử mà còn nâng cao sự công bằng cho các bên liên quan. Tòa án cũng cần ghi rõ việc viện dẫn án lệ trong phần nhận định của mình để minh bạch trong quyết định.
Kết Luận
Án lệ là một phần quan trọng trong việc phát triển và thực thi luật tại Việt Nam. Việc áp dụng án lệ một cách hiệu quả sẽ góp phần nâng cao tính chất đồng nhất và khách quan trong quá trình xét xử. Thiết nghĩ, chỉ khi nào các Thẩm phán ý thức được tầm quan trọng của việc viện dẫn án lệ trong các bản án, thì phương pháp này mới thực sự phát huy tác dụng trong thực tiễn pháp lý.
Để tìm hiểu thêm về hệ thống luật và các quy định pháp lý tại Việt Nam, bạn có thể tham khảo legalzone.vn.
Danh mục
