Quy trình công bố và phổ biến án lệ ở Việt Nam và các quốc gia khác
1. Quy trình công nhận án lệ theo Nghị quyết số 04/2019/NQ-HĐTP
Theo Nghị quyết số 04/2019/NQ-HĐTP, quy trình công bố và phổ biến án lệ ở Việt Nam bao gồm nhiều bước, bắt đầu từ việc các cá nhân, cơ quan, tổ chức gửi đề xuất về bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp luật từ các cấp Tòa án. Những bản án này cần đáp ứng các điều kiện quy định tại Nghị quyết để có cơ hội trở thành án lệ do TANDTC xem xét và phát triển.
Sau khi được gửi đi, các bản án sẽ được công bố trên cổng thông tin điện tử của TANDTC. Tất cả những cá nhân, cơ quan và tổ chức quan tâm có thể tham gia ý kiến vào các bản án này trong vòng 30 ngày kể từ ngày đăng tải. Từ những ý kiến thu thập được, Hội đồng tư vấn án lệ sẽ tổ chức phiên họp xem xét và lựa chọn bản án nào sẽ trở thành án lệ.
Dựa trên ý kiến tư vấn của Hội đồng, Chánh án TANDTC sẽ triệu tập phiên họp toàn thể của Hội đồng Thẩm phán TANDTC. Tại đây, các thành viên sẽ thảo luận và biểu quyết để thông qua án lệ. Sau khi được thông qua, quyết định công bố án lệ sẽ được ban hành và đăng tải trên cổng thông tin điện tử của TANDTC, gửi đến các Tòa án và được đưa vào tuyển tập án lệ xuất bản. Thời gian áp dụng của án lệ sẽ bắt đầu sau 30 ngày công bố.
2. Tình hình án lệ tại Australia
Khác với Việt Nam, Australia không có quy trình tuyển chọn nghiêm ngặt để công nhận án lệ. Hầu như tất cả các bản án của Tòa án cấp cao đều tự động trở thành án lệ. Ngay sau khi phiên tòa kết thúc, bản án sẽ được hoàn thành và công bố trong ngày, được đưa vào cơ sở dữ liệu điện tử để mọi người có thể truy cập miễn phí tại địa chỉ www.austlii.edu.au.
Các bản án của Tòa án cấp cao cũng được xuất bản trong các báo cáo pháp luật chính thức, do một nhà xuất bản pháp lý phát hành dưới dạng sách. Những báo cáo này gồm tóm tắt mở đầu, một hoặc hai đoạn về tình tiết vụ án, vấn đề pháp luật, và kết luận của Tòa án. Nội dung này được soạn thảo bởi các báo cáo viên, thường là các luật sư.
3. Pháp luật tại Pháp
Tại Pháp, việc quyết định một bản án có phải là án lệ hay không cũng do các hội đồng xét xử tự mình quyết định. Khi một bản án được xác nhận là có giá trị án lệ, nó sẽ được gắn ký tự ở trang đầu để xác định giá trị của nó. Ví dụ, các phán quyết R có giá trị án lệ cao nhất, trong khi ký tự I được sử dụng cho những phán quyết mang lại lợi ích cho công chúng.
4. Quy trình ở Nhật Bản
Tương tự Australia và Pháp, Nhật Bản cũng không có quy trình chọn lọc về án lệ. Bản án của Tòa án tối cao thường được coi là án lệ. Để tạo thuận lợi cho các thẩm phán trong việc nhận diện án lệ, Ủy ban án lệ của Tòa án tối cao Nhật Bản thực hiện việc đăng tuyển các án lệ theo mức độ quan trọng và loại hình, bao gồm án lệ quy phạm, giải thích, và hướng dẫn.
5. Tình hình án lệ tại Trung Quốc
Trung Quốc hiện tại chưa có khái niệm án lệ đúng nghĩa. Tuy nhiên, từ năm 2010, TANDTC Trung Quốc đã ban hành quy định cho phép các vụ án được coi là có giá trị hướng dẫn xét xử. Điều này cho phép bất kỳ ai liên quan đến công tác tư pháp có thể đề xuất bản án lên TANDTC để xem xét và quyết định công nhận.
Kết luận
Qua bài viết, chúng ta có thể thấy cách thức tuyển chọn, công bố và phổ biến án lệ ở Việt Nam có nhiều nét tương đồng với Trung Quốc nhưng cũng khác biệt rõ rệt so với Australia, Pháp và Nhật Bản. Mỗi quốc gia đều có những quy định và quy trình riêng để phát triển hệ thống pháp luật của mình, tạo điều kiện cho luật pháp được áp dụng và thực thi hiệu quả hơn.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về các khía cạnh khác của pháp luật, bạn có thể tham khảo tại trang web luật để cập nhật thông tin mới nhất.
Danh mục
