Quy định pháp luật về đồng phạm

Bộ luật hình sự Việt Nam quy định đồng phạm là một hình thức đặc biệt của việc thực hiện tội phạm do tính chất nguy hiểm cho xã hội cao hơn trường hợp phạm tội của một người riêng lẻ, do đồng phạm là sự liên kết hành động phạm tội của một số người làm cho tội phạm có tính chất mới. Legalzone giới thiệu đến bạn đọc nội dung của Đồng phạm trong Bộ luật hình sự.

Khái niệm đồng phạm là gì?

Theo quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 quy định như sau:

” Điều 17. Đồng phạm

1. Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm.

2. Phạm tội có tổ chức là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm.

3. Người đồng phạm bao gồm người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức.

Người thực hành là người trực tiếp thực hiện tội phạm.

Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy việc thực hiện tội phạm.

Người xúi giục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm.

Người giúp sức là người tạo điều kiện tinh thần hoặc vật chất cho việc thực hiện tội phạm.

4. Người đồng phạm không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi vượt quá của người thực hành.”

Bình luận đồng phạm quy định tại Bộ luật hình sự 2015

Một tội phạm có thể do một ngươi riêng lẻ gây ra và cũng có thể do hai hoặc nhiều người cùng gây ra. Theo khoản 1 Điều này thì “đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố’ ý cùng thực hiện một tội phạm”.

Luật hình sự Việt Nam coi đồng phạm là một hình thức đặc biệt của việc thực hiện tội phạm do tính chất nguy hiểm cho xã hội cao hơn trường hợp phạm tội của một người riêng lẻ, do đồng phạm là sự liên kết hành động phạm tội của một số người làm cho tội phạm có tính chất mới, cụ thể là:

– Trường hợp nhiều người cùng gây ra tội phạm thì thường gây ra hoặc đe doạ gây ra thiệt hại nghiêm trọng hơn trường hợp chỉ có một người phạm tội.

– Trong trường hợp đồng phạm, số người, thời gian vào việc thực hiện tội phạm nhiều hơn và giữa họ có điều kiện giúp đỡ nhau về tinh thần và vật chất, do đó hoạt động phạm tội kiên quyết và táo bạo hơn. Ngược lại, người phạm tội riêng lẻ có khi không dám liều lĩnh phạm tội đến cùng vì tự nhận thấy mình lẻ loi.

Có thể kết luận như sau:

Đồng phạm là một thể thống nhất không tách rời của những yếu tố khách quan và chủ quan, trong đó có những yếu tố quan trọng nhất như: Có từ hai người trở lên tham gia; cùng chung hành động với nhau, cùng cố ý.

– Đồng phạm là phải có từ hai người trở lên tham gia cùng một tội phạm. Nếu thiếu yếu tố này thì không có đồng phạm, nếu chỉ có một người phạm tội thì không thể là đồng phạm.

– Những người tham gia thực hiện có cùng chung hành động với nhau thì mới là đồng phạm

Sự cùng cố ý thực hiện tội phạm của những người đồng phạm thể hiện trên mặt lý trí và ý chí như sau:

+ Về lý trí:

Mỗi người đều biết hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội và đều biết người khác cùng có hành vi nguy hiểm cho xã hội cùng với mình.

Nếu chỉ biết mình có hành vi nguy hiểm cho xã hội mà không biết người khác cũng có hành vi nguy hiểm cho xã hội với mình thì chưa phải là cùng cô’ ý và do vậy chưa phải là đồng phạm.

+ Về ý chí:

Những người đồng phạm cùng mong muốn hậu quả xảy ra hoặc có ý thức để mặc hậu quả xảy ra.

Động cơ và mục đích của những người đồng phạm có thể được thông nhất trong tất cả những người đồng phạm, nhưng có thể là khác nhau ở mỗi người trong bọn họ.

Ví dụ: Trong một vụ đồng phạm trộm cắp tài sản, có người phạm tội do vụ lợi cá nhân, có người giúp đỡ thực hiện tội phạm do tình bạn bè…

Đối với những tội phạm mà động cơ và mục đích nêu trong điều luật là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm thì chỉ những ngưòi phạm tội có động cơ và mục đích giông nhau thì mới có thể là đồng phạm của nhau.

Người tổ chức là gì?

Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy

+ Người chủ mưu được hiểu là ngươi chủ động về mặt tinh thần gây ra tội phạm, khêu gợi những âm mưu, phương hướng hoạt động chủ yếu, kích động, thúc đẩy những người đồng phạm thực hiện tội phạm. Ngưòi chủ mưu có thể trực tiếp đứng ra cầm đầu, điều khiển hoạt động của tô chức nhưng cũng có khi tham gia phạm tội theo kiểu ném đá giấu tay.

+ Người cầm đầu là người đứng ra thành lập tổ chức, khởi thảo hoặc vạch ra chính cương, điều lệ hoặc các âm mưu, phương hướng cho tô chức phát triển và hoạt động hoặc là các kế hoạch để thực hiện tội phạm. Người cầm đầu phân công, giao trách nhiệm cho đồng bọn‘và đôn đốíc điều khiển mọi hoạt động của tổ chức.

+ Người chỉ huy là người phân công, giao trách nhiệm cho những người đồng phạm, điều khiển mọi người đồng phạm và nắm được hoạt động của từng người.

Người thực hành là gì?

Người thực hành là người trực tiếp thực hiện tội phạm, thể hiện qua việc tự mình bắt tay vào việc thực hiện tội phạm

Người thực hành thường là những người giữ vai trò quan trọng trong vụ án. Nhưng cũng có nhiều trường hợp người thực hành không phải là người đóng vai trò chính trong vụ đồng phạm. Tuy vậy, về mặt pháp lý, hành vi của người thực hành được coi là có vị trí trung tâm vì nhiều vấn đề định tội và lượng hình được giải quyết căn cứ vào hành vi đó.

Người xúi giục là gì?

Những xúi giục: Là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm

Đặc điểm của ngưòi xúi giục là tác động đến tư tưởng và ý chí của người khác, khiến người này phạm tội. Người xúi giục có thể là người đã nghĩ ra việc phạm tội và đã thúc đẩy cho tội phạm đó được thực hiện, thông qua người khác. Do vậy, có thể gọi người xúi giục là “tác giả tinh thần” của tội phạm. Nhưng người xúi giục cũng có thể chỉ tác động thúc đẩy người khác thực hiện ý định phạm tội đã có. Người xúi giục có thể cùng tham gia vào việc thực hiện tội phạm nhưng cũng có thể không.

Người giúp sức là gì?

Người giúp sức là ngươi tạo những điều kiện tinh thần hay vật chất cho việc thực hiện tội phạm, hứa hẹn trước sẽ che giấu người phạm tội và các tang vật chứng hoặc hứa sẽ tiêu thụ các tài sản do phạm tội mà có

Hành vi của người giúp sức thường được thực hiện trước khi người thực hành bắt tay vào hành động nhưng có khi được thực hiện ngay lúc thực hiện tội phạm. Người giúp sức khác người xúi giục ở chỗ hành vi giúp sức không có tính quyết định trong việc kích động người khác phạm tội. Họ chỉ giúp người khác vốn đã có ý định phạm tội có thêm điều kiện thuận lợi để thực hiện tội phạm hoặc yên tâm hơn khi thực hiện tội phạm.

Phạm tội có tổ chức

Khoản 2 của điều luật qui định trường hợp phạm tội có tổ chức. Đây là hình thức đồng phạm vừa có sự cấu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm, vừa có sự phân hoá vai trò, phân công nhiệm vụ tương đối rõ rệt, cụ thể và do vậy tính chất, mức độ nguy hiểm của dạng đồng phạm này là cao hơn dạng không có tổ chức. Với tính chất như vậy, đồng phạm có tổ chức thường có những đặc điểm như sau:

+ Mỗi người đồng phạm đều phục tùng tổ chức, thực hiện kế hoạch chung và chịu sự điều khiển thông nhất của người cầm đầu, chỉ huy, đều coi và sử dụng tổ chức phạm tội như một công cụ sức mạnh trong hoạt phạm tội của mình.

+ Trong đồng phạm, thì việc phạm tội bao giờ cũng có sự chuẩn bị chu đáo, đầy đủ về mọi mặt cho việc thực hiện cũng như cho việc che giấu tội phạm, với phường pháp, thủ đoạn thường tinh vi, xảo quyệt…