Vai Trò của Án Lệ trong Hệ Thống Pháp Luật Nhật Bản
Nhật Bản sở hữu một hệ thống pháp luật làm cơ sở từ các văn bản quy phạm pháp luật được quy định rõ ràng. Tuy nhiên, án lệ (https://legalzone.vn/) – mặc dù không phải là nguồn luật chính thức – lại có một vị trí quan trọng trong thực tiễn xét xử. Thực tế, các phán quyết của Tòa án tối cao Nhật Bản thường chi phối hành động của các tòa án cấp dưới, như một hình thức ràng buộc thực tế, nhờ vào văn hóa “không thích kiện tụng”. Do đó, các tranh chấp thường được giải quyết thông qua thủ tục phi tố tụng, làm giảm số lượng án lệ so với những quốc gia theo hệ thống pháp luật Thông Luật như Anh hay Mỹ.
Án lệ, tuy không có ràng buộc pháp lý, vẫn được coi là một phần quan trọng của pháp luật Nhật Bản. Phán quyết của Tòa án tối cao thường được các tòa cấp dưới tôn trọng và coi như một nguồn pháp luật chính thức. Thẩm phán không bị ràng buộc bởi tiền lệ tư pháp và có thể đưa ra những quyết định độc lập, khiến cho hệ thống này tương đối linh hoạt.
Điều này mở ra cơ hội cho các thẩm phán cấp dưới thách thức các tiền lệ không còn phù hợp và thoát khỏi những quy định cứng nhắc. Hiến pháp Nhật Bản cũng nhấn mạnh độc lập trong công việc của các thẩm phán, cho phép họ hành xử theo lương tâm mà không phải chịu sự giám sát của các cơ quan hành pháp. Tuy nhiên, thẩm phán cũng nhận thức được rằng các quyết định của họ có khả năng bị hủy bỏ nếu trái với án lệ (https://legalzone.vn/). Do đó, việc tuân theo những tiền lệ của Tòa án tối cao vẫn là xu hướng phổ biến trong thực tiễn xét xử.
Án Lệ trong Hoạt Động Giao Dịch Bảo Đảm
BLDS Nhật Bản quy định nhiều loại biện pháp bảo đảm, nhưng lại không cho phép áp dụng các vật quyền bảo đảm ngoài những vật quyền được quy định. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy các tòa án có thể công nhận các biện pháp bảo đảm không chính thức để đáp ứng nhu cầu thực tế, từ đó mở ra cơ hội cho những phương thức bảo đảm mới như di chuyển quyền sở hữu (https://legalzone.vn/) để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ.
Chẳng hạn, biện pháp bảo đảm bằng chuyển nhượng quyền sở hữu đã được phát triển từ lâu và được Tòa án tối cao chấp nhận. Đây là một công cụ linh hoạt cho phép bên mắc nợ sử dụng tài sản bảo đảm cho đến khi nghĩa vụ hoàn thành, mở rộng khả năng thương thảo giữa các bên.
Tòa án tối cao đã thiết lập các nguyên tắc trong xử lý tài sản bảo đảm, bao gồm cả việc hoàn trả giá trị chênh lệch giữa khoản nợ và giá trị tài sản. Điều này đảm bảo rằng bên có nghĩa vụ có thể giữ lại tài sản khi hoàn trả nghĩa vụ của mình. Ngoài ra, hợp đồng chuyển nhượng không được coi là hợp đồng mua bán thông thường mà thường được xem như một biện pháp bảo đảm.
Gợi Mở Cho Việt Nam Về Biện Pháp Bảo Đảm
So với Nhật Bản, quy định của Việt Nam về các biện pháp bảo đảm vẫn còn thiếu sót. Mặc dù luật dân sự Việt Nam quy định rõ 9 biện pháp bảo đảm, tính thực tiễn và khả năng áp dụng của chúng vẫn hạn chế. Các biện pháp do thỏa thuận giữa các bên không được công nhận có thể gây thiệt hại cho nhiều bên, đặc biệt là bên nhận bảo đảm.
Điều này cho thấy rằng, Việt Nam cần tham khảo và học hỏi từ kinh nghiệm của Nhật Bản trong việc công nhận và đưa vào thực tiễn các biện pháp bảo đảm do thỏa thuận, nhằm mang lại sự linh hoạt và công bằng cho các bên tham gia. Đặc biệt, việc công nhận các biện pháp bảo đảm có tính linh hoạt hơn, giống như “chuyển nhượng quyền sở hữu” (https://legalzone.vn/), sẽ làm phong phú thêm hành lang pháp lý cho việc thực hiện nghĩa vụ.
Công Nhận Tài Sản Bảo Đảm Là Quyền Yêu Cầu Hình Thành Trong Tương Lai
Trước đây, BLDS Nhật Bản không có quy định cụ thể về tài sản hình thành trong tương lai, nhưng quyền yêu cầu hình thành trong tương lai đã được thừa nhận qua thực tiễn xét xử. Điều này cho phép các bên có thể chuyển giao quyền yêu cầu này, miễn là quyền yêu cầu đó có thể xác định rõ ràng trong hợp đồng.
Tòa án tối cao cũng đã nhấn mạnh rằng việc chuyển giao quyền yêu cầu sẽ không có hiệu lực nếu ảnh hưởng đến lợi ích của các chủ nợ khác hoặc vi phạm trật tự công, mở đường cho việc áp dụng linh hoạt và thực tiễn hơn trong pháp luật.
Gợi Mở Cho Việt Nam Về Các Quyền Yêu Cầu
Pháp luật Việt Nam đã lường trước các gia quyền này bằng cách quy định rằng quyền yêu cầu hình thành trong tương lai hoàn toàn có thể được sử dụng làm tài sản bảo đảm. Điều này thể hiện sự chuyển mình tích cực trong việc đưa các quy định vào thực tiễn sống động, phù hợp với nhu cầu và xu hướng toàn cầu.
Phân Biệt Giữa Chuyển Nhượng Để Bảo Đảm Và Hợp Đồng Mua Bán Tài Sản Có Thỏa Thuận Chuộc Lại
Tại Nhật Bản, phân biệt giữa quyền chuộc lại và giao dịch bảo đảm là rất quan trọng và phức tạp. Hệ thống luật Nhật Bản không ngừng xác định bản chất thực sự của các giao dịch để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia. Điều này đặc biệt cần thiết tại Việt Nam, nơi mà pháp luật vẫn chưa có đủ quy định rõ ràng về vấn đề này. Các tòa án cần dựa vào thị trường và các yếu tố kinh tế khác để đưa ra quyết định hợp lý.
Những quy định và thực tiễn xét xử tại Nhật Bản có thể là nguồn tư liệu tham khảo quý giá cho các nhà làm luật Việt Nam trong công cuộc cải cách và hoàn thiện hệ thống luật dân sự, từ đó bảo vệ quyền lợi của các bên trong các giao dịch bảo đảm.
Danh mục
