Theo quy định của Hiến pháp năm 2013 và Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, người bị tạm giữ, tạm giam có quyền tự bào chữa hoặc nhờ luật sư bào chữa. Quyền này đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quá trình tố tụng. Cụ thể, Khoản 4 Điều 31 Hiến pháp nêu rõ rằng người bị bắt, tạm giữ, tạm giam có quyền nhờ luật sư hỗ trợ pháp lý ngay từ giai đoạn đầu của quá trình điều tra. Quyền gặp và làm việc của Luật sư của bị cáo phát sinh từ đây.

Điều 16 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định người bị buộc tội có quyền nhờ luật sư tham gia bào chữa, và các cơ quan tiến hành tố tụng có trách nhiệm bảo đảm quyền này được thực thi. Điều 73 Bộ luật Tố tụng hình sự cũng nêu rõ, luật sư có quyền gặp, hỏi người bị buộc tội và có mặt khi lấy lời khai hoặc hỏi cung. Điều này tạo điều kiện cho luật sư thu thập thông tin, chứng cứ quan trọng phục vụ việc bào chữa.

Ngoài ra, Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam năm 2015 tại Khoản 3 Điều 22 cũng quy định rõ ràng rằng luật sư có quyền gặp người bị tạm giữ, tạm giam để thực hiện việc bào chữa tại các cơ sở giam giữ theo quy định pháp luật. Thông tư liên tịch số 01/2018 của Bộ Công an – Bộ Quốc phòng cũng hướng dẫn chi tiết về quy trình gặp gỡ, giám sát giữa luật sư và người bị tạm giữ, tạm giam, đảm bảo an toàn và tính minh bạch trong quá trình làm việc.

Những quy định trên không chỉ bảo vệ quyền lợi của bị cáo mà còn nâng cao vai trò của luật sư trong việc bảo trợ pháp lý, đảm bảo sự công bằng và tuân thủ pháp luật trong suốt quá trình điều tra và tố tụng hình sự. Dịch vụ thuê luật sư bảo trợ pháp lý hình sự giúp đảm bảo sự bảo vệ tốt nhất cho người bị tạm giữ, tạm giam, giảm thiểu rủi ro oan sai và bức cung, nhục hình trong giai đoạn điều tra.

Khó Khăn trong Quyền Gặp Gỡ Luật Sư với Người Bị Tạm Giữ, Tạm Giam: Thực Trạng và Kiến Nghị

Kể từ khi Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 có hiệu lực vào năm 2018, đã có những thay đổi tích cực trong nhận thức và thực tế từ phía các cơ quan tiến hành tố tụng, đặc biệt trong việc tạo điều kiện cho luật sư tham gia bào chữa. Các quy định pháp luật mới đã giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo, đương sự trong nhiều vụ án hình sự, đồng thời làm rõ hơn vai trò của luật sư trong việc đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong quá trình tố tụng.

Việc tôn trọng quyền bào chữa của luật sư trong quá trình xét xử góp phần quan trọng vào việc Hội đồng xét xử có thể đánh giá, kiểm tra chứng cứ một cách toàn diện, từ đó ban hành những phán quyết công bằng, dựa trên kết quả tranh tụng tại phiên tòa. Tuy nhiên, trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự, quyền của luật sư gặp mặt, trao đổi và làm việc với người bị tạm giữ, tạm giam vẫn còn nhiều hạn chế và khó khăn.

Nhiều cơ quan điều tra và điều tra viên hiện vẫn có nhận thức chưa đầy đủ về quyền của luật sư trong giai đoạn điều tra, dẫn đến việc cản trở luật sư tiếp xúc với người bị tạm giữ, tạm giam. Cụ thể, một số cơ quan yêu cầu việc gặp gỡ phải được sự chấp thuận của cơ quan điều tra hoặc dựa vào kế hoạch hỏi cung của điều tra viên, làm hạn chế quyền của luật sư trong việc thu thập chứng cứ và thực hiện bào chữa hiệu quả.

Những trở ngại này không chỉ gây ảnh hưởng đến quyền lợi của bị can, bị cáo mà còn vi phạm quy định của pháp luật, đặc biệt là những nguyên tắc cơ bản về quyền bào chữa được Hiến pháp và Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định. Dịch vụ thuê luật sư bảo trợ pháp lý hình sự giúp giảm thiểu những khó khăn này, bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp của người bị tạm giữ, tạm giam ngay từ giai đoạn điều tra.

Thúc Đẩy Quyền Bảo Vệ Bào Chữa: Cần Một Thông Tư Mới từ Bộ Công An

Điều này đã được các luật sư phản ánh nhiều lần trong các tọa đàm, hội thảo. Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã tổng hợp và báo cáo lãnh đạo Bộ Công an về hàng trăm đơn thư khiếu nại từ các luật sư do việc gặp gỡ, làm việc với bị can trong giai đoạn điều tra thường xuyên bị cản trở. Nhiều luật sư cho biết họ phải chờ đợi hàng tháng mà vẫn không thể tiếp xúc với thân chủ. Thậm chí, trong các buổi làm việc, họ thường không được phép đặt câu hỏi, chỉ có thể hỏi thăm về sức khỏe hoặc tình trạng gia đình.

Quyền gặp gỡ và làm việc riêng của luật sư với người bị tạm giữ, tạm giam là quyền hiến định, cho phép người bị buộc tội nhờ luật sư bào chữa. Bộ luật Tố tụng hình sự và các văn bản pháp lý liên quan khẳng định quyền này, trừ trường hợp cần giữ bí mật điều tra trong các vụ án an ninh quốc gia. Các quy định không yêu cầu có sự chấp thuận từ cơ quan điều tra để luật sư gặp khách hàng.

Theo Điểm (a), (b) Khoản 1 Điều 73 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, có hai trình tự cho cuộc gặp của luật sư: Thứ nhất, luật sư có quyền chủ động gặp gỡ người bị tạm giữ, tạm giam, và cơ sở giam giữ phải thực hiện yêu cầu này. Nếu cần giám sát, cơ sở giam giữ có thể báo cáo cho cơ quan thụ lý vụ án. Thứ hai, luật sư có thể tham gia cuộc hỏi cung theo kế hoạch của cơ quan điều tra, nhưng chỉ được phép đặt câu hỏi khi có sự đồng ý của điều tra viên.

Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã kiến nghị Bộ Công an sớm ban hành Thông tư mới nhằm hướng dẫn các cơ quan điều tra tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp luật về quyền bào chữa, đặc biệt là quyền gặp gỡ của luật sư. Giới luật sư hy vọng rằng điều này sẽ góp phần dân chủ hóa hoạt động tố tụng, bảo vệ công lý, và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân trong các vụ án hình sự.